Lettergrootte
Naked Raku
Naked-Raku is een nog maar relatief jonge techniek (via Amerika omstreeks de 80-er jaren), die overeenkomsten kent met het gewone Raku, maar dat beperkt zich dan uitsluitend tot de techniek en de stookwijze, niet in de achterliggende gedachten binnen de traditie.
De toegepaste techniek is eigenlijk terug te voeren op een zogenaamde "glazuurfout"‚ namelijk dat een glazuur zich niet hecht aan de scherf, maar daarin wordt gehinderd door de aanwezigheid van een stoflaag, in dit geval een sliblaag op de scherf van het voorwerp.
Dat heeft tot gevolg dat de Raku-glazuur en eventueel de kleuren zijn vervangen door grafische lijnen en patronen als herinnering aan de voorheen aanwezige craquelé in de glazuurlaag.
Hoewel we spreken van glazuurfouten, is het natuurlijk wel zo dat een glazuurfout ook moedwillig kan worden veroorzaakt als een gewenst effect. We willen immers veroorzaken dat de glazuur de scherf niet bereikt en vastbakt.
Waar bij Raku de craquelé zich voordoet in de glazuurlaag is bij Naked Raku de afbeelding / tekening van de craquelé zichtbaar als een afbeelding op de scherf.
Een ander verschil is dat de temperatuur meestal nog lager wordt gehouden dan bij Raku.
We willen het niet tot een volledige versmelting van het glazuur laten komen, maar tot een sintering in een bepaald stadium. Meer nog dan bij Raku blijft het een speurtocht naar een geëigende, laagsmeltende fritte-mengsel en een adequaat samengestelde en op de juiste dikte aangebrachte sliblaag.
Een mooi startpunt zou kunnen zijn: voor de sliblaag een mengsel van 50% vette kleipoeder en 50% halfvette kleipoeder, voor het glazuur 60 % van een willekeurige alkalische fritte en 40 % van een calciumboraatfritte. Maar de "proof of the pudding is in the eating", dus een balans tussen scherf, sliblaag en glazuurlaag (en de temperatuur en duur uiteraard) zal men zich experimenterend of via een workshop eigen moeten maken.Wanneer op de gebakken scherf (na al of niet polijsten in leerharde toestand) de sliblaag (niet te dun) als scheidingslaag is aangebracht, wordt daaroverheen de zuur aangebracht.
Mogelijkheden voor decoratieve effecten kunnen worden bereikt door inkrassingen of uitsparingen in de lagen. Nadat het voorwerp is gebakken dan wordt het uit de oven gepakt met een Raku-tang en vervolgens in de zaagselton gelegd. Deze wordt zoals gebruikelijk afgesloten en het reductieproces kan plaatsvinden... de craquelé wordt gevormd.
Na een minuut of tien wordt het voorwerp uit de zaagsel gehaald en vervolgens besprenkeld met water. Het water dringt via de scheurtjes in de glazuurlaag naar binnen en de daarbij gevormde stoom duwt eigenlijk de glazuurlaag van de scherf.
Daarmee is de "Naakte Raku" ontstaan.
Meestal is het een lijnenspel, maar soms zien we ook zwarte stippen, die ontstaan in het stadium dat de glazuurlaag begint te sinteren en de nog aanwezige gassen bij het ontsnappen een kleine krater veroorzaakt. Als het proces op dat moment wordt onderbroken, dan kan door die kleine "kratertjes" ook reductie plaatsvinden die dan stippen veroorzaakt op de scherf. Het gaat er dus heftig aan toe en dat bepaalt uiteraard ook de keuze van de kwaliteit van de klei die deze thermische schok moet kunnen dooorstaan.
Na afkoeling moet de nog aanwezige slib worden weggewassen en dan komen de effecten ten volle te voorschijn, meestal een ongepland, mooi en soms grillig lijnenspel op de ondergrond.
Ter bescherming en ter verfraaiing (matte glans) breng ik zelf dan meestal later nog wat bijenwas aan.
Foto rechtsonder: Bouwina Scheeringa
© Tjabel Klok